Poniższy dokument określa zasady korzystania z cudzych utworów (m.in. tekstów, zdjęć, grafiki, muzyki, filmów) w celu zamieszczania ich na stronach internetowych Ruchu Światło – Życie.
1) Używanie cudzych utworów jest regulowane przez prawo. Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi tę kwestię są:
- ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz.U. z 1984 r., nr 5, poz. 24 z późn. zm.) oraz
- ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 1994 r., nr 24, poz. 83 z późn. zm.).
2) W kwestiach nie uregulowanych wprost w niniejszym dokumencie zastosowanie znajdują przepisy powyższych ustaw.
3) Bez potrzeby podawania autora i źródła materiału można korzystać
z prostych informacji prasowych (czyli kilkuzdaniowych notek, które przekazują zwięzłą informację a jednocześnie nie zawierają elementów pracy o charakterze twórczym, np. informacji o śmierci znanej osoby, wypadku, konferencji, jakimkolwiek wydarzeniu), aktów normatywnych lub ich urzędowych projektów, urzędowych dokumentów, materiałów, znaków i symboli (zob. art. 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Przed swobodnym umieszczeniem tych materiałów należy jednak upewnić się, że swoboda ich wykorzystania nie została ograniczona przez przepisy innych ustaw (np. przepisy o prawem chronionej tajemnicy, przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, przepisy o ochronie dóbr osobistych).
4) Niewymienione wyżej utwory można publikować generalnie nieodpłatnie bez wprowadzania w nich zmian (chyba że chodzi o streszczenie) pod warunkiem umieszczenia imienia i nazwiska bądź pseudonimu twórcy oraz źródła (tytułu dzieła oraz miejsca publikacji – najczęściej adresu internetowego, stacji nadającej lub tytułu książki lub czasopisma, miejsca i roku ich wydania oraz strony, na której znajduje się wykorzystywany fragment). Istnieje możliwość rozpowszechniania bez zgody autora:
- informacji już rozpowszechnionych:
- sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,
- aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione,
- aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie (zdjęcia reporterskie to takie, które utrwalają pewne konkretne wydarzenia),
- krótkich wyciągów ze sprawozdań i artykułów, o których mowa w pkt. 1 a i b.,
- przeglądów publikacji i utworów rozpowszechnionych,
- mów wygłoszonych na publicznych zebraniach i rozprawach (to jednak nie upoważnia do publikacji zbiorów mów jednej osoby),
- krótkich streszczeń rozpowszechnionych utworów (art. 25 ust. 1 ustawy o prawach autorskich i pokrewnych).
Rozpowszechnianie tego typu utworów jest dozwolone zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu. Pamiętaj, że autor nie może zabronić rozpowszechniania jego utworu. Nie można jednak w jakikolwiek sposób modyfikować wykorzystywanych informacji. Za korzystanie z utworów, o których mowa w pkt 1 lit. b i c, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Wspomniane wynagrodzenie należy się na podstawie umowy zawartej z twórcą tekstu albo za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi. Kiedy więc chcemy wykorzystać tego rodzaju tekst, należy skontaktować się z jego autorem i spytać o wynagrodzenie, kiedy autor nie jest podany kontaktować należy się z redakcją środka masowego przekazu, w którym to opublikowano dany materiał, w celu ustalenia autora. Przy wykorzystaniu pozostałych rodzajów tekstów, które zostały wyżej wymienione, nie należy się jego twórcom wynagrodzenie. Rozpowszechnianie tekstów dotyczących tematów politycznych, gospodarczych i religijnych (patrz wyżej pkt 1 lit. b.) jest dozwolone pod następującymi warunkami:
- teksty, które chcemy rozpowszechnić, muszą być wcześniej udostępnione publicznie za zgodą autora,
- dane teksty muszą traktować o sprawach aktualnych, czyli takich, które obecnie są w kręgu zainteresowań opinii publicznej.
5) Bez uzyskania zgody autora możesz, w ramach prawa do cytatu (art. 29 ustawy o prawach autorskich i pokrewnych), w swoim tekście zamieszczać urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości. Należy jednak pamiętać przy tym o następujących zasadach:
- cytowanie musi służyć wyjaśnieniu, analizie krytycznej, nauczaniu lub powinno spełniać wymóg prawa gatunku utworu (czyli przyjętego zwyczaju, że w danych utworach dopuszcza się cytaty),
- wymienić należy również imię i nazwisko lub pseudonim twórcy oraz źródło, z którego dany tekst pochodzi,
- utwór, który wykorzystujemy musi być już rozpowszechniony, czyli udostępniony publicznie za zgodą autora,
- ważne jest również, aby cytat był podrzędny względem całego naszego tekstu, czyli nie może stanowić większości przygotowanego przez nas materiału.
Jest to prawo do cytatu, za które nie przysługuje autorowi cytowanego tekstu wynagrodzenie.
6) Fotografie są co do zasady chronione prawem autorskim jak każdy inny utwór. Nie można więc bez zgody autora ich kopiować i rozpowszechniać. Dlatego jeśli chcesz użyć jakiejś fotografii na stronie internetowej, musisz skontaktować się z jej autorem i uzyskać od niego zgodę na rozpowszechnianie utworu, chociaż byłoby to rozpowszechnianie pozbawione celu komercyjnego. Zawsze masz też obowiązek zamieszczać imię i nazwisko autora lub jego pseudonim, chyba że zastrzegł, że chce pozostać anonimowy. Analogiczne zasady istnieją do filmów, muzyki czy innych tekstów niż wymienione wyżej.
7) Przygotowując prezentację lub kręcąc własny film pamiętaj, że nie możesz wykorzystywać do nich utworów muzycznych lub audiowizualnych bez zgody twórcy. Jeżeli jest to twórca polski, to powinieneś uzyskać zgodę od niego lub od organizacji zbiorowego zarządzania, która go reprezentuje. Jeśli twórca jest zagraniczny, to o taką zgodę powinieneś ubiegać się u organizacji zbiorowego zarządzania. Organizacje te podpisują z artystami umowy i na ich mocy mogą ich reprezentować. Jest ich w Polsce kilkanaście i za każdym razem należy sprawdzić, która reprezentuje autora utworu, z którego chcemy skorzystać.
8) Za naruszenie autorskich praw osobistych (np. poprzez nieuzyskanie zgody autora albo opublikowania jego utworu bez uiszczenia wynagrodzenia) sprawca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej. Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub – na żądanie twórcy – zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny (art. 78 ust. 1 ustawy o prawach autorskich i pokrewnych).
