Program czteroletniej podstawowej formacji specjalistycznej Diakonii Komunikowania Społecznego Ruchu Światło-Życie na podst. ks. bp. Jana Chrapka oraz dotychczasowych propozycji DKSi CDL opracowany przez ks Arkadiusza Rakoczego 2003-12-10
Zagadnienia wstępne
1. (wrzesień) Spotkanie wstępne – Diakonia Ruchu Światło-Życie
2. (październik) Komunikowanie międzyludzkie
Analiza niektórych pojęć fachowych: mass media, środki komunikowania. Środki audiowizualne, techniki rozpowszechniania oraz soborowe pojęcie – środki komunikowania społecznego. Badania i studia w zakresie środków społecznego komunikowania.
3. (listopad) Diakonia Komunikowania Społecznego Ruchu Światło-Życie
I rok formacji diakonii (Światło-Życie) – Poszczególne środki komunikowania
1. (styczeń) Ewolucja sposobów komunikowania. W starożytności: komunikowanie tradycyjne. Od gestykulacji do słów i mowy, do pisma słowno-ideograficznego, pisma alfabetycznego, do pisma typograficznego. Czasy współczesne: komunikowanie strukturalne. Od gazety do filmu, radia, telewizji i współczesnej technotronicznej komunikacji masowej. W kierunku informatyki i telemarki. Wzajemne zależności między rozwojem technologicznym, źródłami energii a ewolucją społeczno-kulturalną. Wynalazki w tej dziedzinie i ich rozwój. Teorie i projekty. Ocena osiągniętego poziomu skuteczności komunikowania.
2. (czerwiec) Komunikowanie za pomocą pojęć: pojęcie a terminologia. Semiotyka. Znak a kod. Kodyfikacja i dekodyfikacja. Oznaczanie i konotacja. Porównawcza analiza skuteczności komunikowania przy pomocy znaku/kodu. Dowartościowanie zasad skuteczności w zależności od wyrażanych treści (treści komunikowanych), od typu odbioru, od występowania sprzężenia zwrotnego.
3. (lipiec – sierpień) Poszczególne środki komunikowania: PRASA. Rozwój techniczny: od Gutenberga do fotoskładu i druku przy wykorzystaniu współczesnych urządzeń. Rodzaje prasy. Informacja/wiadomość a aktualność. Organizacje prasowe: narodowe i światowe. lak czytać prasę?
4. (wrzesień) Poszczególne środki komunikowania. FILM. Rozwój techniczny. Język filmu (specyfika filmu). Film jako nośnik. Film fabularny pomiędzy sztuką a ideologią. Elementy składowe komunikowania przy pomocy filmu. Teorie sugestii obrazu. Geneza filmu. Struktury ekonomiczno-przemysłowe we własnym kraju i na świecie. Jak „oglądać” film. Krytyka filmowa: częściowa i całościowa
5. (październik) Poszczególne środki komunikowania: RADIO, TELEWIZJA. Pojęcie techniczne: ewolucja i standardowe systemy telewizyjne i radiowe. Transmisje pośrednie i bezpośrednie. Stosunek wobec prasy, informacji oraz filmu- filmu fabularnego. Krytyczne wykorzystanie radia i telewizji
6. (listopad) Początek przyszłości. Cybernetyka, elektronika, informatyka i telematyka. Od tranzystora do miniaturyzacji (układy scalone). Płyty oraz audio- i wideo-kasety. Komputery: pamięci, bazy danych. Satelity. W kierunku informacji natychmiastowej i wszędzie dostępnej
II rok formacji diakonii (Nowy człowiek) – Zadania środków komunikowania społecznego
1. (styczeń) Zjawiska psychologiczno-społeczne związane z mass mediami. Socjalizacja. Sterowanie ruchami społecznymi. Ograniczenie życia prywatnego. Inkulturacja w skali globalnej na poziomie informacji. Społeczeństwo opinii publicznej. Społeczeństwo pluralistyczne.
2. (czerwiec) Racje za i przeciw skutkom kulturalnym i moralnym, wywołanym przez środki społecznego komunikowania. Elity/masy a różnorodność kultur. Szkoła francuska: T. W, Adorno, M. Horkheimer, H. Marcuse a „inni”: możliwości uzgodnienia poglądów.
3. (lipiec-sierpień) Funkcje: ROZRYWKA. Tendencja wielokierunkowego zastosowania środków społecznego komunikowania. Wykorzystanie bezpośrednie (sport, turystyka) oraz zastosowanie zastępcze. Wpływ na postawy pasywno-rozpraszające a .,odnowa estetycznokulturalna”. Od czasu zajętego do czasu wolnego i czasu wyzwałającego.
4. (wrzesień) Funkcje: INFORMACYJNA. Pojęcia i terminologia. Uwarunkowania „wiadomości”. �ródła i nośniki. Agencje: narodowe i międzynarodowe. Rozwój historyczny: od zasady, pracy. Współczesna sytuacja i jej funkcja społeczna. „Nowy ład informacyjny świata” oraz dwa Raporty: S. Nora, A. Minc oraz S. Mac Bride.
5. (październik) Funkcje: PROPAGANDA i REKLAMA. Pojęcia i terminologia. Autonomia lub włączanie do innych treści. Bezpośrednia lub redagowana. Pośrednia lub bezpośrednia. Manifest. Współczesne mechanizmy perswazji: od empirycznych do systemowo – motywacyjnych (Pawłow, Freud). Rozwój w czasie: od okazjonalnej do stałej. Marketing. Propaganda ideologiczna a środki społecznego komunikowania na użyciu istniejących reżimów. Slogan. Uwarunkowania pomiędzy reklamą a dzisiejszymi środkami społecznego komunikowania.
6. (listopad) Funkcje: OPINIA PUBLICZNA. Pojęcie „opinii” a prawdziwość (pewność, „publiczny\’ charakter i jego brak. Terminologia i znaczenie niewłaściwe. Analiza faktów (elementy składowe i czynniki określające) zjawiska. Elementy dozometru informacyjno-opiniotwórczej. Reguły ilościowe i motywacyjne: badania bezpośrednie i pośrednie; sondaże. Idole społeczni. Ujawnienie, fałszowanie lub tworzenie danych. Warunki realnego tworzenia się opinii u odbiorców.
III rok formacji diakonii (Nowa wspólnota) – Środki społecznego komunikowania a Kościół
1. (styczeń) Środki komunikowania społecznego a Urząd Nauczycielski Kościoła. Cechy charakterystyczne i wartości. Główne dokumenty: Vigillanti cura Piusa XI, przemówienie na temat idealnego filmu oraz Miranda prorsus Piusa XII, a zwłaszcza dekret Inter mirifica Soboru Watykańskiego II, Instrukcja Communio et progressio oraz posoborowy Kodeks Prawa Kanonicznego. W kierunku środków społecznego przekazu. Jej potrzeba i użyteczność. Wymagania do tej specyficznej teologii. Ostatnie propozycje. Elementy nauki Kościoła: od Miranda prorsus do tez i modeli nakreślonych w Communio et progressio.
2. (czerwiec) Praktyka i dyscyplina kościelna w przeszłości: w stosunku do środków wyrażania i komunikowania tradycyjnego. Sztuki plastyczne. Teatr. Manuskrypty a początki dyscypliny cenzuralnej: represyjnej i prewencyjnej. Wydawnictwa: imprimatur a system przywilejów. Indeks. Stosunek do środków społecznego przekazu: gazety (rezerwa i opóźnienia); „zła prasa” i „dobra prasa” Film: brak zaufania w stosunku do świata filmu. Radio i telewizja: stosunek pd Irtdci do samych środków. Uznanie społeczeństwa zinformatyzowanego – banki danych.
3. (lipiec-sierpień) Fakt religijny jako sposób komunikowania. Kontekst antropologii kulturalnej. Kontekst Objawienia staro-testamentarnego: od przekazu ustnego do skrypturystycznego: napięcia społeczno-religijne w czasach Chrystusa. Kontekst pierwotnego i średniowiecznego Kościoła: od przekazu rękopiśmiennego do druku. Problematyka społecznokulturalna i polityczno-religijna wywołana wynalazkiem Gutenberga. Komunikowanie w Kościele w czasach rozwoju środków społecznego komunikowania. Środki społecznego komunikowania a liturgia i sakramentalia. Obowiązujące prawo, zwłaszcza w odniesieniu do Mszy świętej. Problemy otwarte: radio, telewizja a sakrament małżeństwa, sakrament pokuty, „udział” w ofierze eucharystycznej. Możliwe rozwiązania prawne w przyszłości.
4. (wrzesień) Informacja (zakłada się znajomość materiału i pojęć z II-3) Akceptacja prawna postanowień międzynarodowych i europejskich; w ostatnich dokumentach Stolicy Apostolskiej. Racje, przedmiot, zakres obowiązywania prawa; odpowiednie zobowiązania: ze strony odbiorców i ze strony twórców. Obiektywizm i prawdziwość a kompletnn9t` informacji „godziwej”. Deontologia zawodu pracowników informacji na różnych poziomach. Zobowiązania i praktyka informacji odnośnie do podmiotowości prawnej. W zakresie problematyki: prawa i obowiązki wobec prywatności a banki danych. Informacja w Kościele. Dyscyplina tajemnicy czy „Miasto na górze”? Rys historyczny, racje przemawiające za potrzebą informacji wewnątrz Kościoła, traktowaną jako zasada. Prawa, obowiązki i warunki ważności w posoborowej nauce Kościoła. Problemy rodzące się w praktyce Kościoła: urzędy i nośniki informacji: środki oraz przekaz osobisty.
5. (październik) Propaganda, reklama (zakłada się znajomość materiału i pojęć z pktu II-4). Problematyka moralna i duszpasterska propagandy (ideologicznej): monopole i wyłączność informacji przekazywanej za pomocą środków społecznego komunikowania, a propaganda. W stosunku do reklamy: otwarte kwestie związane z deontologią zawodową odnośmy treści reklamy, środków perswazji, uprzywilejowania niektórych środków kosztem innych. Odbiorcy: przeciw umasowieniu i konsumizmowi.
6. (listopad) Opinia publiczna (zakłada się znajomość materiału i pojęć z pktu II-5). Społeczno-moralno-religijne znaczenie zjawiska oraz wynikające stąd zobowiązania i odpowiedzialność osobista twórców, animatorów i nosicieli „opinii publicznej”. Liderzy opinii. Publiczne reakcje międzyludzkie. Indywidualizacja i mobilizacja dozwolonych metod, słusznych, czy tylko „skutecznych”. Tzw. ..opinia publiczna” w Kościele. Przestrzeń opiniotwórcza w Kościele – także w odniesieniu do teologii. Różnice między dialogiem opiniotwórczym a ..opinią publiczną” w Kościele. Racje. treść, warunki i ,.miejsca” wspomnianego dialogu. Czynniki określające „opinię publiczną”: treść, podmiot, dynamika formowania się jej, dynamika . ,.Opinia publiczna” a obecna skuteczność oddziaływania magisterium Kościoła.
IV rok formacji diakonii (Nowa kultura) – zasady dostosowania posługi
1. (styczeń) Środki społecznego przekazu a przepowiadanie. Dykcja i gestykulacja. Zasady dotyczące skuteczności oddziaływania słowa żywego przy wykorzystaniu środków technicznych. Wypowiedzi Urzędu Nauczycielskiego Kościoła: w Inter miriftca, w Communio et progressio, w Dyrektorium duszpasterskim dla biskupów, w Ogólnym dyrektorium Katechetycznym, w nowym Kodeksie Prawa Kanonicznego. „Przepowiadanie” a nie propaganda czy reklama, „orędzie” a nie nastawienie na protagonizm. Pomoce duszpasterskie związane ze środkami społecznego przekazu. Teatr, sztuki plastyczne, wydawnictwa i grafiki, pieśni i kompozycje, płyty i kasety, media grupowe, multimedia, minimedia…
2. (czerwiec) Ogólne zasady dostosowania posługi: dydaktyczne. W ramach masowej kultury techniczne-obrazowej: alternatywny charakter ideałów humanistycznych, ośrodki zainteresowania odbiorców: przemiany w zakresie sposobów wyrażania – komunikowania; przesłanki logiczne: od dedukcji do indukcji. Jak osiągnąć niezbędną pewność rozumu i wiary.
3. (lipiec – sierpień) Ogólne zasady dostosowania posługi: pedagogiczne. W kontekście współczesnego kryzysu autorytetu: od narzuconych norm do perswazji dialogalnej. W środowisku, które nie daje już ochrony: od obrony zewnętrznej do wewnętrznej. W kontekście rozwiniętej socjalizacji: moralność i duchowość od indywidualistycznej do wspólnotowej.
4. (wrzesień) Prasa (poza tym co powiedziano w punkcie I-2). Prasa „godziwa.,. Dziennikarstwo i inicjatywy Państwa: ochrona, prewencja, represje i współpraca; udział w kierowaniu, realizacji, swoboda głoszenia opinii; wpływ reklamy. Społeczna odpowiedzialność odbiorców. Prasa „katolicka”: współczesne rozumienie pojęcia. Własne cele. Prasa „oficjalna” – hierarchii czy opinii? – informacji czy przepowiadania? Problemy pracowników prasy, obowiązki czytelników. Prasa jako forum.
5. (październik) Film (poza tym co powiedziano w punkcie I-3). Moralność i duszpasterski sens zdarzeń filmowych: w sytuacji pracowników produkcji, dystrybucji, realizacji przekazu. filmy budujące i filmy religijne. Kinematografia katolicka. Moralność faktów filmowych: czy ludzkie i działania odgrywane; poszczególne obrazy a tezy przewodnie filmu. Moralność widza: wybór filmu i zobowiązujący charakter „oceny filmowych”. Krytyka i kultura Zmowa. Forum filmowe.
6. (listopad) Radio i telewizja (poza tym co powiedziano w punkcie I-4). Współczesne społeczeństwo pluralistyczne, odpowiednie programy i selektywność transmisji. Sposób postępowania wychowawców. Odpowiedzialność (sprzężenie zwrotne) odbiorców. Godziwi .katoliccy” redaktorzy transmisji świeckich: świadomość i kompetencja. Asystenci kościelni. Programy „Katolickie”: możliwości i granice. Radiowo-telewizyjne forum.
V rok formacji – diakonia w Środkach Komunikowania Społecznego
1. (styczeń) Instytucje kościelne i zależne od Kościoła. W ogólności: środowiska i kierunki działań; struktura i cele; warunki skuteczności. W szczególności- w ramach Kurii Rzymskiej. Papieska Komisja Środków Społecznego Komunikowania. Na poziomie międzynarodowym: dla prasy – UCIP (Union Catholique Internationale de la Presse), dla filmu OCIC (Organisation Catholique Ineranationele du Cinema), dla radia i telewizji – UNDA. Na poziomie narodowym i (między) diecezjalnym: odpowiednie urzędy
2. (czerwiec) Instytucje oazowe i zależne od Ruchu Światło-Życie: Oaza, Wieczernik, Eleuteria, Domowy Kościół, oaza.pl, radio Światło-Życie, rzecznik Ruchu Światło-Życie, redakcje diecezjalne i wspólnotowe.
Dalsza posługa wg bieżących potrzeb.
http://www.oaza.pl/rakoczy/?sub=1
