Pełnienie funkcji ministranta kadzidła dotyczy dwóch osób: turyferariusza, który niesie i podaje kapłanowi trybularz (kadzielnicę) lub sam dokonuje okadzenia oraz nawikulariusza, który niesie naczynie z kadzidłem, ze względu na swój kształt nazywane łódką. W tym opracowaniu zebrano uwagi dotyczące spełniania czynności podczas Mszy Świętej. Informacje o posłudze np. podczas procesji eucharystycznych zawierają inne „Krótkie Pomoce Liturgiczne”.

Przygotowanie dalsze

Duchowe

Liturgia jest źródłem i szczytem życia chrześcijańskiego. Posługa liturgiczna nie ogranicza się tylko do czynności spełnionej w liturgii, lecz jest także diakonią we wspólnocie. Wskazane jest zaangażowanie osób pełniących funkcję ministranta kadzidła w inne dzieło apostolskie w rodzinie, parafii.

Teologiczne

Znak kadzidła towarzyszył obrzędom liturgicznym już w Starym Testamencie, zawsze był obecny w liturgii kościoła. Wyraża on wzniesienie serca ludzkiego do Boga w modlitwie i ofierze całopalnej. Kadzidło oznacza także czystą i bezinteresowną miłość. Wskazuje na Chrystusa oddanego Bogu w ofierze.

Ministrant kadzidła powinien znać znaczenie znaku okadzenia, widzieć swoją posługę w kontekście całej Eucharystii.

Znak kadzidła w Piśmie Świętym: Ps 141, 2; Mt 4, 16; Łk 1, 8-9; Mt 2, 11; Ap 8, 3-4.

Wspólnotowe

Przygotowanie do pełnienia każdej funkcji liturgicznej powinno dokonywać się we wspólnocie, np. podczas spotkań formacyjnych poświęconych rozważaniu tematu liturgii, tzw. kręgów liturgicznych. Jest opracowany specjalny program poświęcony takiemu przygotowaniu oraz liczne przydatne na tej drodze materiały (ich przykłady znajdują się na ostatniej stronie).

Przygotowanie bliższe

Próby przed liturgią

Podczas prób przed liturgią należy zwrócić uwagę na

• sposób niesienia kadzielnicy i łódki,
• ustalenie tras procesji i miejsca ministrantów kadzidła w procesji wejścia i w czasie wyjścia do zakrystii:
• porządek procesji na Ewangelię i na przygotowanie darów,
• przećwiczenie sposobu okadzania,
• strój posługujących – może być dwojaki, jednak jest wskazane, by przynajmniej pełniący funkcje parami mieli strój tego samego rodzaju: alba (gdy jej krój tego wymaga, to także humerał i pasek) bądź komża (w zależności od panującego zwyczaju także sutanka, kołnierz, rewerenda).

Uzgodnienia z innymi uczestnikami celebracji

• główny celebrans decyduje o tym, w których momentach liturgii będą stosowane okadzenia – zatem z nim lub ceremoniarzem należy ustalić to, oraz trasę procesji wejścia i zajmowane miejsca w prezbiterium;
• z głównym celebransem lub diakonem uzgodnić sposób podawania i odbierania kadzielnicy, oraz kto będzie towarzyszył celebransowi przy okadzaniu ołtarza;
• z diakonem – sposób posługiwania kiedy diakon okadza celebransa, koncelebransów i lud oraz Święte Postacie;
• z ministrantami światła i kapłanem (diakonem) należy przećwiczyć porządek procesji na Ewangelię,
• z zakrystianem należy uzgodnić jaki turyfer i jakie kadzidło mają zostać użyte (i czy nie należy ich w jakiś sposób przygotować np. oczyścić) oraz miejsce, w którym mają się znaleźć węgielki po liturgii.

Przygotowanie bezpośrednie

Tuż przed celebracją należy pamiętać o tym, że:

• posługujący przychodzą do zakrystii co najmniej 30 minut przed liturgią, aby dokonać ostatnich uzgodnień, np. jaka jest trasa procesji wejścia (długa czy krótka) i czy nie zmieniły się wcześniejsze ustalenia (patrz: powyżej),
• jeśli jest mało posługujących, to kadzielnicę niesie jedna osoba, a łódkę umieszcza się w prezbiterium (np. na kredensie) i podaje ją inny posługujący np. ceremoniarz lub ministrant krzyża,
• w zakrystii należy przygotować turyfer oraz łódkę z łyżeczką, należy zadbać o odpowiednią ilość kadzidła i węgielków,
• co najmniej 15 minut przed liturgią należy rozpalić (przy pomocy świeczki albo denaturatu) i utrzymywać (rozkręcać) ogień – ideałem są węgielki równomiernie rozpalone do czerwoności,
• istotnym elementem przygotowania jest wspólna modlitwa zespołu służby liturgicznej i chwila skupienia w ciszy.

Podstawowe zasady dotyczące sposobu wykonania funkcji

• T idzie po prawej stronie N (jeśli muszą iść kolejno – pierwszy idzie T); w procesjach (z wyjątkiem eucharystycznych) idą zawsze na czele;
• niosąc kadzidło nie przyklękają (klękają podczas konsekracji oraz przy nasypywaniu kadzidła przed Ewangelią – jeśli robi to biskup);
• gdy nie wypełniają funkcji przebywają w zakrystii, a po modlitwie eucharystycznej – w prezbiterium;
• sposób trzymania łódki: w lewej ręce od dołu, prawą N zamyka i otwiera przykrywkę; kadzielnicy: w lewej ręce, witkę kadzielnicy T bierze 2-3 palcami, a witkę łańcuszka kciukiem (dzięki temu może regulować wysokość pokrywy kadzielnicy); prawą rękę trzymają na piersi;
• nasypanie kadzidła: N otwiera wieczko łódki (w zakrystii tak wsuwa łyżeczkę, by można było ją łatwo uchwycić), a T podciąga najwyżej jak może pokrywę kadzielnicy, prawą ręką ujmuje łańcuszki tuż nad pokrywą i podnosi kadzielnicę na wysokość bioder celebransa, by ten mógł z łatwością nasypać kadzidło; T opuszcza kadzielnicę i pokrywę;
• podawanie kadzielnicy: T podaje kadzielnicę Dk albo GC swoją lewą ręką do jego prawej, a swoją prawą ręką przytrzymuje łańcuszki tuż nad pokrywą; odbieranie kadzielnicy: T prawą ręką odbiera górną jej cześć (witki), lewą ręką chwyta łańcuszki tuż nad pokrywą, opuszcza dolną część kadzielnicy, przekłada górną część kadzielnicy do lewej ręki.

Okadzanie

Okadzanie to wykonywanie ruchów wahadłowych (tzw. pociągnięć) kadzielnicą:

• zasadniczo stosuje się trzy pociągnięcia kadzidła (dwa tylko przy okadzaniu obrazów świętych i relikwii, poza relikwiami Krzyża świętego); Najświętszy Sakrament podczas Podniesienia okadza się klęcząc na obu kolanach,
• przed i po okadzeniu osób lub rzeczy (z wyjątkiem darów i ołtarza) posługujący czynią głęboki skłon,
• przy okadzaniu poza procesją (np. celebransa, ludu, Świętych Postaci) lewa ręka pozostaje w bezruchu na wysokości piersi, prawą chwyta się łańcuszki tuż nad pokrywą i wykonuje się ruchy jak na powyższym rysunku,
• wykonuje się je także idąc w procesjach (nie należy jednak kołysać się całym ciałem czy wykonywać innych gwałtownych ruchów).

Posługa podczas liturgii Mszy św.

• T i N idą na czele procesji wejścia; zaraz po oddaniu czci ołtarzowi przez pokłon wchodzą do prezbiterium i ustawiają się nieco z boku po stronie darów; po ucałowaniu ołtarza przez GC podchodzą do niego w celu nasypania kadzidła,
• odwracają się i robią kilka kroków do tyłu (a nie idą tyłem!); z GC podczas okadzenia idą asystujący diakoni, przez krzyżem czynią głęboki skłon, po zakończeniu okadzania i odebraniu kadzidła T i N wychodzą do zakrystii (jeśli nie ma diakonów wraz z GC idą T i N),
• procesja na Ewangelię – zob.: KPL o MŚ,
• okadzenie darów ofiarnych – patrz: pkt 2; następnie diakoni albo sam T okadza GC, koncelebransów, a na koniec lud,
• okadzenie na Podniesienie: T i N wychodzą na Sanctus; zasypania kadzidła i okadzenia dokonuje diakon (jeśli go nie ma czyni to sam T); po aklamacji po Przeistoczeniu albo – zależnie od warunków miejscowych – po Per ipsum T i N wychodzą do zakrystii i jeśli po Mszy nie ma procesji, to gaszą wtedy kadzidło, a następnie zajmują miejsca w prezbiterium,
• podczas wyjścia idą bez kadzidła, razem z innymi posługującymi.