Ministranci ołtarza, zwykle w liczbie dwóch, posługują do chleba, wody i wina, przygotowują ołtarz i święte naczynia. W tej części pełnią funkcję akolity. Do ich zadań nie należy natomiast przenoszenie konsekrowanej hostii ani nawet puszek z cząstkami Świętych Postaci, ani puryfikacja. Mogą natomiast asystować akolicie, diakonowi czy prezbiterowi przy tych czynnościach, podając wino, wodę czy też rozkładając korporał.

Przygotowanie dalsze

Duchowe

Liturgia jest źródłem i szczytem życia chrześcijańskiego. Posługa liturgiczna nie ogranicza się tylko do czynności spełnionej w liturgii, lecz jest także diakonią we wspólnocie. Wskazane jest zaangażowanie osób pełniących funkcję ministranta ołtarza w inne dzieło apostolskie w rodzinie, parafii.

Teologiczne

Ministrant ołtarza powinien czytać i znać Pismo Święte, znać liturgię. Umiejętności te mogą być nabyte w czasie formacji ministranckiej całorocznej lub w formie rekolekcji czy kursów.

Wspólnotowe

Przygotowanie do pełnienia każdej funkcji liturgicznej powinno dokonywać się we wspólnocie, np. podczas spotkań formacyjnych poświęconych rozważaniu tematu liturgii, tzw. kręgów liturgicznych. Jest opracowany specjalny program poświęcony takiemu przygotowaniu oraz liczne przydatne na tej drodze materiały.

Przygotowanie bliższe

Próby przed liturgią

Podczas prób przed liturgią należy zwrócić uwagę na:

• czy będzie się odbywała procesja z darami – jeśli tak, to jakie dary będą niesione i gdzie je należy umieścić po przyniesieniu,
• sposób podchodzenia i odchodzenia do ołtarza w celu wykonywania posługi,
• strój posługujących – może być dwojaki, jednak jest wskazane, by przynajmniej pełniący funkcje parami, mieli strój tego samego rodzaju: alba (gdy jej krój tego wymaga, to także humerał i pasek) bądź komża (w zależności od panującego zwyczaju także sutanka, kołnierz, rewerenda).

Uzgodnienia z innymi uczestnikami celebracji

• zależnie od rodzaju celebracji i lokalnych zwyczajów główny celebrans, ceremoniarz bądź zakrystian wskazuje, ilu będzie koncelebransów (od tego zależy liczba hostii);
• z diakonem, akolitą (jeśli będą obecni na liturgii) należy uzgodnić sposób współpracy (np. czy puryfikacja będzie na kredensie czy przy ołtarzu);
• z ceremoniarzem – ustawienie w procesji wejścia i podczas wyjścia (zazwyczaj: za ministrantami światła), sposób oddania czci ołtarzowi, zajmowanie miejsc w prezbiterium;
• z ministrantem księgi – sposób przygotowania ołtarza podczas procesji z darami i podczas Komunii;
• z pełniącymi posługę darów – jakie dary będą niesione w procesji.

Przygotowanie bezpośrednie

Tuż przed celebracją należy pamiętać o tym, że:

• posługujący przychodzą do zakrystii co najmniej 15 minut (w dni powszednie) lub 30 minut (w święta i uroczystości) przed liturgią, aby dokonać ostatnich uzgodnień i przygotowań,
• na kredensie należy przygotować kielich z puryfikaterzem i palką,
• na stoliku na dary (lub na kredensie, gdy nie ma procesji z darami) umieszcza się ampułki z winem i wodą, patenę z hostiami dla kapłanów, puszki z komunikantami dla wiernych,
• istotnym elementem przygotowania jest wspólna modlitwa zespołu służby liturgicznej i chwila skupienia w ciszy.

Podstawowe zasady dotyczące sposobu wykonania funkcji

Przed Mszą św. – współpracując z zakrystianinem

• przygotowują kielich z puryfikaterzem, palką, pateną z hostią (w przypadku koncelebry potrzeba 2x mniej hostii niż kapłanów, jeśli jest nieparzysta liczba kapłanów: +1 szt.) i nakrywają go welonem,
• przygotowują ampułki z winem i wodą, tackę do lavabo i ręczniczek; w razie potrzeby również puszki z komunikantami,
• pomagają pełniącym posługę darów ustawić stolik z darami przykryty białym obrusem i przedmioty na nim.

W czasie Mszy św. – po modlitwie wiernych

• przynoszą do ołtarza: korporał (umieszcza się go na środku ołtarza), kielich przykryty palką (stawia się go po prawej stronie korporału, bliżej ludu; welon zdejmują na kredensie), puryfikaterz (kładzie się go po prawej stronie korporału, bliżej miejsca, w którym będzie stał GC), patenę z chlebem i puszki – jeśli nie robi tego służba darów (podaje się je GC, koncelebransowi albo diakonowi),
• korporał rozkłada akolita lub diakon – dopiero w przypadku ich braku ministrant ołtarza (najpierw w lewo, potem w prawo, następnie w górę i w dół; jeśli jest wyhaftowany krzyżyk, to powinien on być na dole),
• pomagają GC odebrać dary (wraz z diakonem), stojąc odpowiednio po jego prawej lub lewej stronie (tzn. po stronie darów – chodzi o to, by niepotrzebnie nie przechodzić na drugą stronę prezbiterium); patenę z hostiami na ołtarz zanosi prezbiter albo diakon – jeśli otrzyma ją ministrant, to nie kładzie jej na ołtarzu, ale czeka na GC i jemu ją podaje,
• w trakcie modlitwy kapłana: Błogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata… jeden ministrant podchodzi do niego z ampułkami z winem i wodą (ampułki trzyma zwrócone uszkiem do celebransa, bliżej ołtarza trzyma ampułkę z winem), po odebraniu ampułki z wodą od kapłana czyni skłon głową i odchodzi,
• po okadzeniu ołtarza – jeśli jest przewidziane – albo w trakcie modlitwy: Przyjmij nas, Panie… podchodzą do kapłana z wodą i tacką (pierwszy ministrant) i ręczniczkiem (drugi) do lavabo, po zakończeniu posługi czynią wspólnie skłon głową, odwracają się do środka i odchodzą,
• jeśli jest to wskazane, przygotowują ołtarz do komunii koncelebransów umieszczając na ołtarzu dodatkowe puryfikaterze i waskula,
• ustawienie w czasie komunikowania: trzymając pateny stoją po prawej stronie komunikującego; pateny trzymają równo, dbają, by nie dotykać ubrania osób przystępujących do Komunii św.,
• po oczyszczeniu paten – które co do zasady powinno się odbywać przy ołtarzu nad kielichem z szacunku do Ciała Pańskiego i dla niepomnażania ilości partykuł – kładą je na kredensie,
• jeden z ministrantów podchodzi do puryfikującego (kapłana, diakona lub akolity) z wodą i winem, nalewa jedno lub drugie – zgodnie ze wskazaniem; znakiem, że ilość jest wystarczająca jest zazwyczaj lekkie uniesienie kielicha przez puryfikującego; ministrant czyni skłon głową i odchodzi, czeka, aż skończy się puryfikacja i – jeśli nie zrobił tego kapłan – ubiera kielich,
• oczyszczone puszki i kielich zawsze odnosi na kredens, tam też nakrywa kielich welonem,
• po błogosławieństwie i rozesłaniu skłaniają głowę gdy celebransi oddają część ołtarzowi, następnie wraz z nimi przyklękają i wyznaczoną drogą udają się do zakrystii.

Po liturgii

• przynoszą oczyszczone naczynia liturgiczne do zakrystii (przed ich oczyszczeniem przenosi akolita, diakon albo prezbiter).