Funkcja ministranta krzyża, inaczej krucyferariusza, istnieje w Kościele od pierwszych wieków chrześcijaństwa. Sprawuje on swoją funkcję podczas Eucharystii, liturgii godzin i różnych procesji. W tym opracowaniu zebrano uwagi dotyczące spełniania czynności podczas Mszy Świętej. Informacje o posłudze np. podczas procesji eucharystycznych zawierają inne „Krótkie Pomoce Liturgiczne”.

Przygotowanie dalsze

Duchowe

Liturgia jest źródłem i szczytem życia chrześcijańskiego. Posługa liturgiczna nie ogranicza się tylko do czynności spełnionej w liturgii, lecz jest także diakonią we wspólnocie. Wskazane jest zaangażowanie osób pełniących funkcję ministranta krzyża w inne dzieło apostolskie w rodzinie, parafii.

Teologiczne

Krzyż jest znakiem naszego zbawienia, należy do podstawowych symboli chrześcijańskich, wyraża Kościół i wiarę. Istnieją liczne formy kultu krzyża: ucałowanie, przyklęknięcie, pokłon, adoracja. W VIII wieku w liturgii pojawia się uczczenie krzyża w Wielki Piątek, a od wieku XI krucyfiks, czyli krzyż z wizerunkiem Ukrzyżowanego, stawiany jest na ołtarzu albo w jego pobliżu.

Ministrant krzyża powinien znać tę symbolikę, rozważać ją i włączać w swoje życie.

Fragmenty z Pisma Świętego mówiące o krzyżu: Mt 10, 38; Mt 16, 24; Mt 27, 32; Mk 8, 34; Łk 9, 23; Łk 14, 27; 1 Kor 1, 17-18; Ga 2, 19; Ga 6, 14; Ef 2, 16; Kol 1, 20; Kol 2, 14; Hbr 12, 2.

Wspólnotowe

Przygotowanie do pełnienia każdej funkcji liturgicznej powinno dokonywać się we wspólnocie, np. podczas spotkań formacyjnych poświęconych rozważaniu tematu liturgii, tzw. kręgów liturgicznych. Jest opracowany specjalny program poświęcony takiemu przygotowaniu oraz liczne przydatne na tej drodze materiały.

Przygotowanie bliższe

Próby przed liturgią

Podczas prób przed liturgią należy zwrócić uwagę na:

• sposób trzymania i niesienia krzyża: zawsze prosto, oburącz, pasyjka powinna być skierowana do przodu,
• ustalenie tras procesji i miejsca ustawienia się przed wyjściem do zakrystii; miejsce ministranta krzyża w procesji wejścia i w czasie wyjścia do zakrystii,
• przećwiczenie sposobu umieszczenia krzyża na stojaku w prezbiterium albo sposobu odniesienia krzyża do zakrystii (jeśli w prezbiterium już znajduje się inny krzyż – nie należy mnożyć znaków),
• strój posługujących – może być dwojaki, jednak jest wskazane, by przynajmniej pełniący funkcje parami, mieli strój tego samego rodzaju: alba (gdy jej krój tego wymaga, to także humerał i pasek) bądź komża (w zależności od panującego zwyczaju także sutanka, kołnierz, rewerenda).

Uzgodnienia z innymi uczestnikami celebracji

• z głównym celebransem lub ceremoniarzem należy uzgodnić trasę procesji wejścia i drogę wyjścia do zakrystii, miejsce umieszczenia krzyża oraz miejsce w prezbiterium, które ma zająć posługujący (w pobliżu stojaka, na którym będzie postawiony krzyż lub blisko zakrystii, jeśli krzyż będzie tam zaniesiony po procesji wejścia),
• z ministrantami światła przećwiczyć procesję i sposób oddawania czci ołtarzowi (albo wobec Najświętszego Sakramentu),
• z zakrystianem należy uzgodnić jaki krzyż ma być użyty podczas celebracji i czy nie trzeba go przygotować – oczyścić lub odpowiednio ozdobić (np. w Niedzielę Palmową może być przystrojony gałązkami palm, podczas procesji rezurekcyjnej powinna być założona stosownego rozmiaru czerwona stuła) oraz w jakim miejscu w zakrystii krzyż ma zostać ustawiony (nie powinien stać oparty o ścianę),
• w szczególnych przypadkach z jeszcze innymi posługującymi, np. podczas próby przed procesją rezurekcyjną z ministrantem niosącym figurę.

Przygotowanie bezpośrednie

Tuż przed celebracją należy pamiętać o tym, że:

• posługujący przychodzi do zakrystii co najmniej 15 minut (w dni powszednie) lub 30 minut (w święta i uroczystości) przed liturgią, aby dokonać ostatnich uzgodnień, np. jaka jest trasa procesji wejścia (długa czy krótka),
• istotnym elementem przygotowania jest wspólna modlitwa zespołu służby liturgicznej i chwila skupienia w ciszy.

Podstawowe zasady dotyczące sposobu wykonania funkcji

Procesja wejścia

• ministrant krzyża idzie w procesji pomiędzy ministrantami światła (albo – gdy przejście jest wąskie – tuż za nimi); jeśli jest stosowane kadzidło, to w procesji wejścia ministranci kadzidła idą na czele procesji (patrz: schemat),
• po dojściu do ołtarza nie przyklęka – czyni skłon głowy (zwykle razem z ministrantami światła), po czym stawia krzyż w uzgodnionym miejscu i udaje się na wyznaczone miejsce.

Wyjście do zakrystii

• przed błogosławieństwem wraz z ministrantami światła ustawia się z krzyżem w uzgodnionym miejscu,
• skłania głowę wówczas, gdy celebransi i pozostali posługujący przyklękają, a następnie wyznaczoną drogą udaje się do zakrystii.

Szczególne przypadki

• Procesja po Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek: do kaplicy adoracji (tzw. ciemnicy) ministrant krzyża idzie sam na czele procesji.
• Liturgia Męki Pańskiej w Wielki Piątek: krzyż nie jest niesiony w procesji wejścia (na adorację, która następuje po liturgii słowa, zasłonięty krzyż może być wniesiony przez diakona, prezbitera albo ministranta).