Osoby pełniące służbę ładu dbają o piękno i porządek liturgii. Ich zadaniem jest wskazywanie wiernym miejsca w świątyni, czuwanie nad tym, by podczas procesji (wejścia, z darami, wyjścia) były wolne przejścia oraz kierowanie podchodzeniem i odchodzeniem wiernych podczas procesji komunijnej.

Zadania te w pewnej części pokrywają się z posługą ostiariusza w historii Kościoła. W oddzielnym opracowaniu omówiono zadania osób odpowiedzialnych za przygotowanie miejsca celebracji (służba ładu – pomoc zakrystianowi).

Przygotowanie dalsze

Duchowe

Liturgia jest źródłem i szczytem życia chrześcijańskiego. Posługa liturgiczna nie ogranicza się tylko do czynności spełnionej w liturgii, lecz jest także diakonią we wspólnocie. Wskazane jest zaangażowanie osób pełniących służbę ładu w inne dzieło apostolskie w rodzinie, parafii.

Teologiczne

Pełniący służbę ładu powinni czytać i znać Pismo Święte i dokumenty Kościoła na temat liturgii. Wiedza ta może być zdobyta podczas formacji w grupach apostolskich lub w czasie studiów teologicznych.

Wspólnotowe

Przygotowanie do pełnienia każdej funkcji liturgicznej powinno dokonywać się we wspólnocie, np. podczas spotkań formacyjnych poświęconych rozważaniu tematu liturgii, tzw. kręgów liturgicznych.

Przygotowanie bliższe

Próby przed liturgią

Podczas prób przed liturgią należy zwrócić uwagę na:

• uzgodnienie w jakich momentach liturgii będzie potrzebna służba ładu,
• określenie, ile osób ma pełnić tę posługę – liczba posługujących powinna być odpowiednia – tak, by nie musiały one w czasie celebracji dużo chodzić (zwłaszcza z jednej strony prezbiterium na drugą czy z przodu kościoła do tyłu, co może rozpraszać wiernych), a z drugiej strony należy unikać tworzenia „szpalerów” (członków służby ładu jest tylu, że szczelnie oddzielają wiernych np. na trasie procesji – stojąc jeden obok drugiego),
• wskazanie miejsc, w których mają stanąć posługujący – zwykle członkowie służby ładu przyjmują postawę stojącą podczas całej liturgii,
• strój posługujących – winien być godny i odświętny, w żadnym wypadku zbyt swobodny, roboczy lub plażowy; można wprowadzić jakiś element wyróżniający np. plakietki z napisem „służba ładu” (nie jest to konieczne, gdy posługę pełnią osoby mające mundury np. harcerze); nie powinna to być alba, komża czy sutanka, bowiem są to stroje służby liturgicznej w prezbiterium.

Uzgodnienia z innymi uczestnikami celebracji

• główny celebrans (wraz z ceremoniarzem) wskazuje jaką drogą pójdzie procesja wejścia i jak odbędzie się wyjście do zakrystii; pod iloma postaciami będzie rozdzielana Komunia Święta; decyduje o porządku procesji komunijnej; po wprowadzeniu tej posługi w parafii byłoby dobrze, gdyby celebrans o tym wspomniał podczas liturgii (np. „W celu ułatwienia uczestnictwa w liturgii posługę ładu pełni… Służba ta polega na… Przyjmujmy życzliwie ich uwagi”);
• ceremoniarz wskazuje jakie krzesła powinny być zarezerwowane dla wyznaczonych osób (koncelebrujący kapłani, posługujący poza prezbiterium, zaproszeni goście) oraz jaki ma być przebieg obrzędów.

Przygotowanie bezpośrednie

Tuż przed celebracją należy pamiętać o tym, że:

• posługujący przychodzą do zakrystii co najmniej 15 minut (w dni powszednie) lub 30-60 minut (w święta i uroczystości) przed liturgią, aby dokonać ostatnich uzgodnień,
• istotnym elementem przygotowania jest modlitwa i chwila skupienia w ciszy; z racji specyfiki funkcji posługujący mogą się spotkać odpowiednio wcześnie przed liturgią i pomodlić się w swoim gronie.

Podstawowe zasady dotyczące posługi

• osoby pełniące służbę ładu powinny znaleźć się na miejscu celebracji wcześniej niż inni, by dokonać niezbędnych dostosowań, witać osoby przychodzące, wskazywać im miejsca,
• swoje zadania wypełniają dyskretnie, ale stanowczo; nie łapią za ubrania, nie strofują – raczej informują i wskazują,
• zasada ogólna: posługujący mówią jak najmniej, podając niezbędne, zarazem pełne informacje (o co wierny jest proszony i dlaczego); okazują szacunek, nie straszą, nie grożą.
  Przykłady właściwych interwencji:
  • „Miejsce dla Pana/Pani znajduje się w pierwszym rzędzie, proszę podejść za mną, zaraz je wskażę”;
  • „Proszę nie zajmować tych miejsc, są przeznaczone dla kapłanów”;
  • „Proszę przejść tam, bo za chwilę tą drogą wyruszy procesja z darami”;
  • „Po przyjęciu Komunii proszę iść w prawo”.
  Przykłady niewłaściwych interwencji:
  • „Nie wolno robić zdjęć, bo odbierzemy aparat”;
  • „Odsuń się”;
  • „Przejdź tam”.

Schemat wypełniania posługi

Przed liturgią

• służba przy drzwiach – troska o to, aby wejście nie było zatłoczone, zapraszanie do zajmowania wolnych miejsc, wskazywanie miejsc rodzicom z dziećmi w wózkach,
• wskazywanie wyznaczonych miejsc osobom pełniącym funkcje liturgiczne poza prezbiterium i gościom.

W czasie liturgii

• czuwanie nad przebiegiem procesji wejścia – by było odpowiednio szerokie przejście, by nikt nie przeszkadzał w jej czasie,
• czuwanie nad trasą procesji na Ewangelię – jeśli przynajmniej jej część dokonuje się w nawie kościoła (mogą to też robić ministranci kadzidła idąc tą drogą do prezbiterium),
• czuwanie nad trasą i przebiegiem procesji z darami,
• dbanie o porządek przy procesji komunijnej – by wierni podchodzili i odchodzili w należytym porządku; jeśli wierni przystępują do Komunii w różnych częściach świątyni (miejscach celebracji), to posługujący mogą prowadzić rozdzielających Komunię do odpowiednich miejsc (i na kolejne miejsca, gdzie jest wielu wiernych), tworzyć szpalery; gdy jest za mało komunikujących – powinni dać znać ceremoniarzowi, by poprosił więcej kapłanów o przejście w określone miejsce,
• czuwanie nad przebiegiem wyjścia celebransa i służby liturgicznej do zakrystii – by było wolne przejście,
• po liturgii – zapewnienie sprawnego wyjścia wiernych z kościoła, zebranie śpiewników, tekstów, posprzątanie krzeseł, inne niezbędne czynności porządkowe.

W każdym czasie

• czuwanie nad porządkiem, w razie konieczności nad strojem osób wchodzących do świątyni (by odpowiadał godności miejsca świętego); gotowość do pomocy w razie pytań np. o toaletę,
• zamykanie drzwi lub okien, np. gdy z zewnątrz świątyni dobiegają hałasy; zapobieganie przeciągom,
• interweniowanie w sytuacjach, gdy ktoś zakłóca skupienie i porządek (np. uspokajanie lub dyskretne wyprowadzanie we współpracy z rodzicami płaczących dzieci),
• pełniący służbę ładu muszą być przygotowani na sytuacje nagłe, w razie potrzeby powinni umieć sprawnie skontaktować się z pogotowiem czy policją; dobrze, jeśli potrafią udzielać pierwszej pomocy (w przypadku większych zgromadzeń liturgicznych potrzebna jest osobna służba medyczna).